Is rector Akgündüz (IUR) een crypto-antisemiet?

Dit is het vierde deel van een vijfluik. Lees ook: Heeft Ahmet Akgündüz de zegen van Rudolf Steiner? Triodos moet islamitische universiteit volgens zijn eigen criteria de wacht aanzeggen Wat heeft Ahmet Akgündüz met de Grijze Wolven? Rector Islamitische Universiteit Rotterdam bidt voor terroristen

Illustratie bij een artikel van Akgündüz, wiens "onthulling Turkije zal schokken", over Said Nursi en Atatürk, waarover hieronder meer.

Rector Ahmet Akgündüz van de Islamitische Universiteit Rotterdam (IUR) is vorig en dit jaar in opspraak geraakt door een reeks kwalijke uitlatingen. De wikipedia geeft een kort overzicht[1]; verder hieronder zet ik alles uitgebreider op een rij. Maar eerst iets over de jongste (mij bekende) verontrustende buitenschoolse opmerkingen van de rector. Kort voor ik de wikipedia opsloeg, had ik zelf ontdekt dat Akgündüz in de aanloop tot de presidentsverkiezingen van 10 augustus een van de rivalen van premier Erdoğan, Ekmeleddin İhsanoğlu, een "kandidaat van de vrijmetselaars" (masonların adayı) had genoemd. Zie ook deze video en dit artikel van de rector, dat besluit met een citaat uit de Münazarat ("Controversen") van de door hem hogelijk vereerde Said Nursi alias Bediüzzaman, waarin sprake lijkt van "Joodse ijdelheid" (Yahut bâtılı). Als Google Translate tenminste niet op het verkeerde been zet; deze disclaimer geldt ook voor het navolgende. Mijn zorg over Akgündüz' mogelijke waanideeën over complotterende Joden wordt versterkt door een interview vorig jaar juni, waarin hij het heeft over een "Joods-Vrijmetselaars spel" (Yahudi-Mason oyunu). De rector brengt dit te berde in verband met de bestemming van de Hagia Sophia in Istanboel - zoals bekend oorspronkelijk een christelijke kathedraal, later moskee en op last van Mustafa Kemal alias Atatürk sinds 1935 een museum. Akgündüz lijkt te suggereren dat Kemal zelf tot vrijmetselaarskringen behoorde of zich daar sterk door liet beïnvloeden. En kennelijk mengt de rector zich in de gevoelige controverse rond dit werelderfgoed en ijvert hij voor het opnieuw tot moskee maken van het gebouw (zie ook de wikipedia over Akgündüz met verwijzing naar dit artikel).
In een eerder blog heb ik laten zien dat Nursi de Joden heeft bestempeld als de aanstichters van velerlei kwaad en in verband heeft gebracht met de antichrist, op een manier die doet denken aan de Protocollen van de Wijzen van Zion.

'Atatürk was Joods'

Het mag na het bovenstaande misschien niet verbazen dat Akgündüz 15 augustus j.l. tweette, in schreeuwerige hoofdletters: "Volgens Bediüzzaman was Mustafa Kemal Joods". Hij verwijst naar een artikel op zijn Facebook, dat op genoemde datum tevens op een Turkse site was gepubliceerd [screenshot]. In dat stuk lijkt hij Atatürk in verband te brengen met de antichrist en - opnieuw - vrijmetselaars. Maar Google Translate bakt er weinig brood van en ik kan me lelijk vergissen, een vertaling door iemand die Turks spreekt, is gewenst. Het heeft er alle schijn van dat Akgündüz 'een Haifi'tje doet'[2]. Op 12 augustus tweette Yasmina Haifi, ambtenaar van Justitie, dat de bloeddorstige strijdgroep IS(IS) onmogelijk islamitisch kan zijn en een opzetje is van zionisten. In de ogen van Akgündüz' spirituele held Nursi kon de 'seculiere' Kemal kennelijk onmogelijk een echte moslim zijn en de rector doet daar graag en luid kond van[3] (hoe betrouwbaar zijn bronnenonderzoek is, kan ik allerminst beoordelen[4]). Zijn Facebook-stukje heeft nu ik dit schrijf 3406 likes, het is 2413 keer gedeeld en het genereerde 1127 reacties - een aanwijzing dat Akgündüz een man met bekendheid en invloed is (het aantal Google-treffers op zijn naam is met 330.000 niet veel minder dan de 481.000 op Wouter Bos). Het verhaal dat Atatürk van crypto-Joodse komaf (doenme) is, leefde volgens de wikipedia overigens een tijdlang onder Joden in de Griekse stad Thessaloniki[5] en is daarna vaak verkondigd door religieuze tegenstanders - vrij recent Nederlands voorbeeld hier - van de vader van de scheiding van kerk en staat in Turkije.

Eerdere bokkesprongen

Februari en maart vorig jaar blogde ik over de hardcore sharia-promotie door Akgündüz - inclusief het onderbouwen van de doodstraf voor afvalligen in een islamitische staat, onder meer met een citaat van Nursi. En ik liet zien hoe de rector aanschurkt tegen Turks extreem rechts. Kort daarna belichtte Andreas Kouwenhoven in het NRC de rol van IUR-hoofddocent Özcan Hıdır bij de Turkse media-hetze tegen de opvang van Turks-Nederlandse kinderen in pleeggezinnen, soms met homoseksuele ouders (de "Yunuz-affaire"). In oktober berichtte Kouwenhoven over een pamflet waarin Akgündüz de betogingen in het Gezi-park van juni tegen premier Erdoğan het werk noemt van "goddelozen", "mensen met een westerse levensstijl" en "aanhangers van Assad die moslims doden"; de rector bestempelde tegenstanders van Erdoğan - meer en meer een totalitaire islamist - als "vijand" van hun "religie en vaderland". Dezelfde maand protesteerden verontruste Alevieten tegen Akgündüz, omdat hij had gepubliceerd dat goede moslims met Alevieten geen dialoog kunnen voeren, dat hun eten niet deugt en dat trouwen met hun kinderen uit den boze is. Hij zou zelfs hebben betoogd dat een gelijkwaardige interactie met anderen dan soennitische moslims onmogelijk is. Zijn uitlatingen leidden naar verluidt[6] tot vragen in het Turkse parlement. De Alevieten deden aangifte wegens smaad.
Alsof de rector het nog niet bont genoeg had gemaakt en de commotie in de pers en op den duur onder politici hem onverschillig liet, suggereerde hij mei j.l. op Facebook doodleuk dat - uitgezonderd een CDA-man - de Turks-Nederlandse kandidaten voor het Europarlement "landverraders" waren.

Verbroken belofte

De VVD riep in oktober bij monde van Pieter Duisenberg op de IUR aan banden te leggen. Minister Asscher eiste dat Akgündüz zijn woorden zou intrekken en dreigde dat de accreditatie in gevaar kon komen. Minister van Onderwijs Jet Bussemaker liet vervolgens de onderwijsinspectie Akgündüz bezoeken. "Moreel neem ik afstand" van uitlatingen van de rector, aldus de bewindsvrouw, die erop wees dat hij een voorbeeldfunctie heeft voor de leerlingen. Zij hoopte dat de universiteit alsnog tot inkeer zou komen, stelde dat de vrijheid van onderwijs haar handelingsruimte beperkt en bleef het nut verdedigen van imam-opleidingen als "brugfunctie tussen islamitische groeperingen en de rest van de Nederlandse samenleving". Triodos Bank besloot begin dit jaar de relatie met de IUR te verbreken.
Het Openbaar Ministerie achtte gewraakte tirades van Akgündüz niet strafbaar: "De uitspraken moeten worden gezien in het licht van de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst"', meldde een woordvoerder. "Ze zijn mogelijk kwetsend, maar als ze worden gedaan in de context van de geloofsopvatting van in dit geval de rector, dan ontneemt dat een eventueel beledigend karakter." Over de aankondiging (als ik het me goed herinner) van  Asscher en Bussemaker te gaan onderzoeken of de wetgeving omtrent de voorwaarden voor accreditatie kan worden verscherpt, heb ik niets meer vernomen Update: een wet die de minster van Onderwijs meer bevoegdheid geeft, ligt inmiddels ter goedkeuring bij de Raad van State. Einde update.
De bewindslieden nemen er kennelijk genoegen mee dat Akgündüz maart j.l. beloofde dat hij geen uitspraken meer zou doen die voor commotie zorgen. Het door Asscher verlangde afstand nemen van zijn beweringen deed hij pontificaal niet, evenmin als het IUR-bestuur. En de belofte te zullen dimmen verbrak hij binnen enkele maanden al tot drie keer toe - zie hierboven.

Onderwijsvrijheid en publiek debat

De onderwijsinspectie ziet geen reden tot sluiting van de IUR, omdat de onderwijskwaliteit niet in het geding zou zijn. En omdat het bestuur tegen de inspectie heeft gezegd de basiswaarden van de democratische rechtsstaat te onderschrijven; het onderwijs aan de IUR is volgens de inspectie niet in strijd met deze waarden. Tja, wellicht is het ruim interpreteren van de onderwijsvrijheid inderdaad een groot goed. Maar dat neemt niet weg dat het eveneens een groot maatschappelijk belang dient - betreffende respect voor minderheden en integratie - dat pers en politiek een prestige-instituut waar geestelijke voorgangers worden klaargestoomd, met een bestuur dat geen afstand neemt van een rector die wantrouwen en intolerantie, zo niet regelrechte haat zaait jegens groepen andersdenkenden, zoveel mogelijk binnenste buiten keren en aan een geïnformeerd publiek debat blijven blootstellen[7].

Noten

[1] In de wikipedia staat dat Akgündüz hoort bij Milli Görüş (de Turkse moslimbroederschap). Helaas zonder bronvermelding en ik heb het niet nagetrokken.

[2] Het verschil is dat Akgündüz er meteen bij zegt dat niet hij, maar Bediüzzaman stelt dat Kemal Joods was. Haifi beriep zich bij haar beschuldiging van zionisten echter eveneens op schimmige documenten (die allang waren gebleken nonsens te zijn, maar dat was haar klaarblijkelijk ontgaan of wenste ze niet aan te nemen).

[3] Overigens steekt Akgündüz de islam elders een veer in de bips om de wijze waarop de Joden in het Ottomaanse rijk goed werden behandeld, in schril contrast met hun lot in de christelijke wereld. Wat hij zegt in het praatje "Joden in het Ottomaanse rijk - Onze verborgen geschiedenis" (Osmanlıda Yahudiler - Saklı Tarihimiz, video hier) zou ik graag eens vertaald zien; mogelijk eveneens een blijk van de formele tolerantie die veel eigenlijk antisemitische moslims belijden.

[4] In een noot bij een eerder blog maak ik erop attent dat Akgündüz in Turkije - opnieuw voor zover ik dit met behulp van Google Translate goed heb begrepen - is beschuldigd van het vervalsen van een document waaruit zou blijken dat Said Nursi geen (geheel) Koerdische stamboom heeft, maar afstamt van de profeet Mohammed. Ook dit zou een Turks sprekende journalist, of een journalist die een beroep kan doen op een Turkstalige medewerker, eens moeten uitzoeken.

[5] Kemal werd geboren in deze stad, die destijds Saloniki heette en lag in het Ottomaanse Rijk.

[6] Uit de bronvermelding die de wikipedia geeft, kan ik dat echter niet opmaken, het artikel gaat over een ander onderwerp.

[7] Zo te zien - op dit punt extra uitdrukkelijk onder het voorbehoud dat ik me mogelijk vergis via Google Translate - werkt Ahmet Akgündüz "vijftien uur per dag" aan het voltooien van een boek over Bediüzzaman. Als dat klopt, is het verschijnen daarvan wellicht een mooi moment voor de pers om zijn uitlatingen nog eens na te pluizen en hem erover te interviewen. 

Bijlage (toegevoegd 24 augustus 2014)

Turkije-kenner professor E.-J. Zürcher, die ik op mijn blog attent maakte, was zo vriendelijk er iets over te zeggen en mij toe te staan zijn opmerkingen hier te publiceren:

De uitspraken van Akgündüz zijn helaas maar al te herkenbaar als tamelijk standaard opvattingen in conservatief-soennitische kring in Turkije. Joden en vrijmetselaars zijn daar altijd de gebeten hond. Erdoğan zelf schreef als student een toneelstuk (waarin hij ook de hoofdrol speelde) dat helemaal ging over de gevaren van de Joden, de vrijmetselaars en de communisten. Het heette, geloof ik, Maskomya [1974; jaartal en link later toegevoegd].
De geruchten dat Atatürk 'geen echte Turk' was zijn oud en dat soort dingen zijn over veel meer leden van de vroeg-republikeinse elite (die overwegend uit de Balkan afkomstig was) gezegd. Voor een Joodse afkomst van Atatürk is geen spoor van bewijs. Wel heeft hij op een Sabbateïsche lagere school in Thessaloniki gezeten (die van Shemsi Efendi), maar dat was niet ongewoon - het was gewoon een goede school. De  verwarring kan in de hand zijn gewerkt doordat "selanikli" in het Turks zowel "afkomstig uit Thessaloniki" als "Sabbateïsch" betekent. Vrijmetselaar kan hij best geweest zijn, dat waren zeer veel leden van de Jong Turkse elite van de vroege republiek.
Van het document waarop Akgündüz zijn theorie baseert dat Said Nursi (van wie hij een trouwe en zelfs binnen die beweging vrij extreme volgeling is) van de profeet Mohammed afstamde, is al lang overtuigend aangetoond dat het een vervalsing is. Er zijn ook heel weinig Nurcus die hem daarin volgen.
Kortom: antisemitisch? Vast en zeker, maar helaas is hij een van de velen in de stroming die Turkije sinds twaalf jaar politiek domineert.
Erik-Jan Zürcher

Toegevoegd 27 augustus 2014: Op 15 september zal Ruud Lubbers bij de opening van het academisch jaar[*] op de IUR een lezing houden: "Is de islam in verwarring en hoe moet de IUR daarmee omgaan?". Voorafgaand zal Harm Noordhof, adviseur van de IUR, spreken over "Belang van imamopleiding voor de Nederlandse samenleving". Het welkomstwoord zal Ahmet Akgündüz zelf verzorgen.
Dit is de tweede keer dat een prominente CDA'er de IUR met een bezoek vereert. Bij de opening van het academisch jaar in 2006 prees minister Bijsterveld van Onderwijs de IUR uitvoerig. Theoloog en manager Noordhof zit al sinds 2005 in het bestuur van Amnesty en graait een leuk inkomen bij elkaar in het bestuurlijke circuit. Het lijkt mij dat Amnesty nou niet echt een voorstander is van de door Akgündüz theologisch verdedigde doodstraf op afvalligheid in een islamitische staat.

[*] Nota bene: de IUR is geen echte universiteit

Toegevoegd 28 augustus 2014: de Nederlandse bekeerling Rudolph Holierhoek, gestraft wegens het doodschudden van zijn baby en aanhanger van IS, zat als student in de medezeggenschapsraad van de IUR. Directeur van Grijze Wolven-"Multifestijn" Ebu Ozture was eerder drie jaar secretaris-generaal en/of collegevoorzitter van de Islamitische Universiteit Rotterdam (in 2012 stond hij op plek 37 van de kandidatenlijst van het CDA voor de parlementsverkiezingen).

Aanvulling 5 september 2016: Het Parool laat zien dat de Universiteit van Rotterdam een belangrijk gewricht is in de lange arm van Erdogan richting Turkse Nederlanders:

Hier komen veel lijnen samen. Özcan Hidir is professor aan de IUR én lid van de Adviesraad voor het Turkse ministerie voor Turken in het Buitenland (YTB). Dat geldt ook voor Osman Elmaci, die tevens commissaris is bij de IUR.
[...] Bij de officiële opening van het academisch jaar vorige week op de IUR sprak een andere sleutelfiguur, de Turkse consul-generaal in Rotterdam Sadin Ayyildiz [...]. Een andere spreker was de student Mustafa Aslan, tevens secretaris-generaal van de UETD.
Rector Ahmet Akgündüz [...] schrijft regelmatig voor het [sic] Nederlands Turkse nieuwssite Sonhaber, waar AKP'er Ömer Asiran hoofdredacteur is. Ook riep Akgündüz zijn achterban op om op Erdogan te stemmen.

Zelf heb ik eerder opgemerkt dat Hidir (Hıdır) heeft gewerkt voor het Turkse ministerie van Godsdienstzaken Diyanet; en dat in 2010 een medewerker van Diyanet de IUR bezocht bij de viering ter gelegenheid van de accreditatie van de opleiding Master Islamitische Geestelijke Verzorger.

Voor de goede orde De beweringen in dit artikel heb ik zo gewetensvol mogelijk voorzien van referenties aan - mijns inziens betrouwbare - bronnen. Uiteraard heb ik de waarheid niet in pacht en kunnen de geraadpleegde bronnen eveneens fouten bevatten. En zoals gezegd kan ik hier of daar de mist zijn ingegaan via Google Translate. Mochten mij feitelijke onjuistheden onder ogen komen, dan zal ik correcties aanbrengen op een traceerbare wijze. En mocht de heer Akgündüz of de IUR willen reageren, dan ben ik graag bereid hun commentaar hier te plaatsen of een link aan te bieden naar de betreffende pagina op internet. Afgezien van het bovenstaande: er is in een artikel als dit altijd ook sprake van interpretatie van feiten, waarover men van mening kan (blijven) verschillen en die gewoon valt onder de vrijheid van meningsuiting. Over Akgündüz' persoonlijke integriteit en zijn eventuele goede bedoelingen doe ik geen enkele uitspraak en wens ik ook niets te suggereren.

Zie ook:

De nood is groter dan die ene Akgündüz
Door Froukje Santing, Nieuw Wij, 19 oktober 2013

[...] Er is niets mis met mensen als Akgündüz ter verantwoording te roepen voor hun rabiate uitspraken, maar het riekt ook naar enige mate van selectiviteit. De nood is veel groter. De Turkse regering is op tal van manieren de grens bij Lobith al overgestoken zonder dat duidelijk is wat  haar agenda precies is. En zonder dat duidelijk is welke personen en organisaties hier met haar samenwerken om zo tot in de haarvaten van de Turks-Nederlandse gemeenschappen door te kunnen dringen. Ik zou er niet gerust op zijn en mijn energie liever steken in het tegengaan hiervan dan te demonstreren voor de deur van de Islamitische Universiteit in Rotterdam. Akgündüz is slechts één boom in een groot religieus-conservatief en nationalistisch bos.

Mustafa Kemal: Ghazi, Vijand van Islam
Expliciet; voor een islamitisch bewustzijn, 30 december 2004

Rector: Turks-Nederlandse politici zijn landverraders
Algemeen Dagblad Rotterdam, 22 mei 2014

[De AD-kop is te suggestief, alsof Akgündüz Turks-Nederlandse politici per definitie landverraders acht. Maar de rector suggereert zelf wel degelijk dat er afgezien van de door hem aanbevolen EU-kandidaat Kaya Koçak - kennelijk een getrouwe van Diyanet en/of de AKP! - aardig wat landverraders tussen zitten. Hier zijn bericht op Facebook en hier zijn afzwakking van na het AD-artikel - nu zegt de rector ijlings dat hij een landverrader "niet kan herkennen" en dat hij doelde op politici van Turkse komaf in Duitsland (wat ongeloofwaardig is); K].

Inspectie op bezoek bij islamitische universiteit
Door Freek van den Bergh, Nieuws.nl, 22 januari 2014

Aangifte om smaad tegen rector islamuniversiteit
Door Andreas Kouwenhoven, NRC, 21 januari 2014

VVD: Islamitische Universiteit aan banden leggen
Door Eildert Mulder, Trouw, 21 januari 2014

Geen excuus rector imamschool
NOS, 27 oktober 2013

IUR-bestuur verdedigt publicaties van Akgünduz over 'Gezi' en Alevieten
Radio Rijmond, 18 oktober 2013 | zie ook NRC-artikel

[Wat gaat minister Asscher nu doen, die op 17 oktober eiste dat de rector zijn woorden terugtrekt en stelde dat het anders gevolgen zou hebben voor de accreditatie van de universiteit?; K]

Rector Islamitische Uni: dialoog met niet-moslims is onmogelijk
Door Robin de Wever, Trouw, 17 oktober 2013

De rector van de Islamitische Universiteit Rotterdam (IUR) spreekt niet alleen vijandig over tegenstanders van de Turkse regering. Ahmed Akgündüz, donderdag nog op de vingers getikt door minister Asscher, ziet ook weinig heil in dialoog met andersgelovigen. "Naar de buitenwereld presenteert hij zich als een keurige en verdraagzame moslim. Intern laat hij een heel ander geluid horen", aldus Nurettin Altundal van de alevitische koepelorganisatie HAKDER.

Partijen willen opheldering over Islamitische Universiteit Rotterdam
Door Andreas Kouwenhoven, NRC, 17 oktober 2013

[Rector Akgündüz noemt de demonstranten van het Gezi-park in een pamflet "goddelozen" en "mensen met een Westerse levensstijl". Turkije-kenner Professor Zürcher noemt het stuk "extreem" en stelt dat het flinke historische onjuistheden bevat; K]

'Uitspraken van Prof. Dr. Ahmet Akgündüz [in AKP-gezinde krant] zitten vol haat, discriminatie en onrechtvaardigheid'
HAKDER, 14 oktober 2013

Petitie Wij protesteren tegen de rector van de Islamitische Universiteit Rotterdam Prof. Ahmet Akgunduz!
Gezi Solidariteit Nederland, 4 oktober 2013

[De initiatiefnemers van de petitie hekelen een artikel van Akgündüz met de kop "Onze uiterste grenzen m.b.t. het Alevitisme en de onjuiste aanbod van de zogeheten Diyanet", waarin hij onder meer - aldus de tekst van de petitie - schrijft over de Alevieten: "Met deze groep, wat hun naam dan ook mag wezen, kunnen wij geen dialoog hebben"; en "...hun eten is niet te eten, met hun dochters en/of zoon kan niet gehuwd worden. Hier vallen ook de Druzen, Nusayrīs en kortom alle mensen en groeperingen die de vijf zuilen van de Islam niet accepteren". Taalfoutjes heb ik laten staan; K].

Rector Islamitische Universiteit weer over de schreef
Door Antti Liukku, AD, 4 maart 2015

Moslimrector opnieuw onder vuur, nu om haattweets
Door Hanneke Keultjes, AD, 20 oktober 2015

Rector Ahmet Akgündüz van de IUR, de Islamitische Universiteit Rotterdam, heeft zich andermaal hatelijk uitgelaten over politieke tegenstanders. Deze keer noemde hij Koerden 'honden' en zei hij te bidden voor de daders van de aanslag in de Turkse hoofdstad Ankara.

L’IESH signe un accord avec l’Université islamique de Rotterdam
Institut Européen des Sciences Humaines, 8 oktober 2015

[IESH is een organisatie van de Moslimbroederschap; K]

'Hele paragrafen, zelfs bladzijden schrijft hij over'
Door Willem Feenstra en Rik Kuiper, de Volkskrant, 8 februari 2016

Plagiaatbeschuldigingen rector Islamitische Universiteit Rotterdam

Van Den Haag hoeft de omstreden rector geen tik te verwachten
Door Robin de Wever, Trouw, 8 februari 2016

Universiteit van Rotterdam spin in het Nederlandse web van Erdogan
Het Parool, 5 september 2016

Rotterdamse Raad wil Islamitische universiteit sluiten
Science Guide, 5 oktober 2017

Leefbaar Rotterdam wil dat de Islamic University of Applied Sciences Rotterdam, voorheen de Islamitische Universiteit Rotterdam wordt gesloten nadat uit onderzoek is gebleken dat 3 Jihadgangers onderwijs volgden op deze instelling en 2 anderen zich aangemeld hebben, maar niet zijn toegelaten.

En m'n blognotities:
Rector Islamitische Universiteit Rotterdam bidt voor terroristen
Heeft Ahmet Akgündüz de zegen van Rudolf Steiner?
Triodos moet islamitische universiteit volgens zijn eigen critiria de wacht aanzeggen
Wat heeft Ahmet Akgündüz met de Grijze Wolven?

Dit blog is in de loop van de dag op enkele ondergeschikte details bijgewerkt.